به یاد مـاشـاءالله بــامـری موسیقدان بلوچ که امروز به خاک سپرده

به یاد مـاشـاءالله بــامـری موسیقدان بلوچ که امروز به خاک سپرده

عـبـدالـسـتـار دوشــوکـی

امـــروز پیکر مـاشـاءالله بــامـری یکی از نوازندگان و خواننده های سرشناس و صاحب سبک و نامدار بلوچ در قطعه هنرمندان گورستان شهرستان زادگاهش ایرانشهر، که شهر دلگان قبلاً جزوی از آن بود، به خاک سپرده شد. بامری که بعد از چندین ماه جدال با سرطان روده، دیروز در سن ۶۰ سالگی دار فانی را وداع کرد، نه تنها یکی از پیشکسوتان و مقام دان های خلاق موسیقی بلوچی بود بلکه جزوء مفاخر هنری استان سیستان و بلوچستان و ایران شناخته می شود.

نگارنده حدود چهل سال پیش در عنفوان نوجوانی، با صدای گرم و سبک دوست داشتنی و مردمی مـاشـاءالله بــامـری آشنا شدم. ترانه قدیمی و بسیار زیبای وی بنام "لاشار کوءرا سالونک ِ سیئرین" (جشن و سرور عروسی داماد در کنار رودخانه لاشار) بعنوان یک قطعه بیادماندنی موسیقی فولکلور بلوچی در تاریخ موسیقی و هنر بلوچستان ثبت شده است. حدود چهل سال پیش مـاشـاءالله بــامـری در شعر و موسیقی خود همواره از شادی و شعف دادمادهایی سخن می گفت که بعد از مراسم کئورگان (آراستن داماد) در کنار رودخانه های بلوچستان با دُهل و سُرنای شاد بسوی خانه عروس بدرقه می شدند. داماد های شادی که بدون حیرت و تعجب به وفور یافت می شدند. آخرین اثری که من از مـاشـاءالله بــامـری دیدم، همکاری اخیر وی با گروه رستاک بود که ویدئوی زیبای آن در یوتیوب موجود است (۱). اما این بار بجای شور و شعف قدیمی در مورد وفور دادمادهای شاد، در ترانه ای بنام مروچان (این روزها) وی به سبک همان موسقیی شاد همیشگی خود، اکنون (این روزها) از حیرت و درماندگی خود برای یافتن "آنگونه دادمادها"، حکایت از گزر نامناسب زمان و حقیقت تلخ مکان دارد. در نتیجه تعجب آور نیست اگر گروه با ارزش رستاک برای راهنمایی در مورد موسیقی بلوچی به سراغ مـاشـاءالله بــامـری رفتند.

مـاشـاءالله بــامـری همانند بسیاری از مشاهیر و پژوهشگران موسیقی فولکلور بلوچی نظیر ملاکمال حان هوت، جـاروک و استاد دینارزهی ریشه در فرهنگ غنی بلوچی داشت. بامری علاوه بر ایران بهمراه گروه خود به نام "آوای دل" در کشورهای مختلف جهان از جمله آلمان، هلند، ترکیه، فرانسه، بلژیک، ونزوئلا، عمان و امارات کنسرت برگزار کرده بود و هنر موسیقی بلوچی را به عرصه نمایش گذاشته بود. اگرچه وی در بسیاری از جشنواره های ملی و بین المللی مورد تقدیر و ستایش قرار گرفته بود، اما جایگاه به اصطلاح "خاکی" و مردمی بودن و شیوه ساده زیستن وی در طی قریب به نیم قرن فعالیت هنری او را در اذهان مردم بلوچ و بقیه هموطنان برای همیشه ماندگار کرده است. بیاد دارم در اوایل دهه پنجاه شمسی ماشاءالله افتخار ما در کنسرت های موسیقی اردوگاه تابستانی نوجوانان در رامسر بود و بسیاری از ما نوجوانان شرکت کننده در اردوگاه رامسر به او افتخار می کردیم. آخرین اجرای مـاشـاءالله بــامـری در تالار بتهـوون خانه هنرمندان تهران برگزار شد. اگرچه ادره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان مدعی است بخشی از هزینه عمل جراحی و مداوای مـاشـاءالله بــامـری را تقبل کرده، اما بر طبق گزارش مندرجه در خبرگزاری کار ایران (ایلنا) به تارخ امروز اول مرداد (۲) وزارت ارشاد از هنرمندان بومی استفاده‌ی ابزاری می‌کند ـ و بامری از این امر مستثنی نبود. خبرگزاری کار ایران (ایلنا) بنقل از محمدرضا درویشی(هنرمند و پژوهشگر) در مرگ این هنرمند بومی می گوید: هیچ‌کس در این کشور به ماشاءالله بامری کمک نکرد. این هنرمند خاطرنشان کرد: هزینه‌ی بیمارستان ماشاالله بامری سه میلیون تومان بود که با کمک فواد توحیدی و دو نفر از دوستان وی تامین شد تا جسم بامری از بیمارستان مرخص شود (۲). وی اضافه می کند: صندوق حمایت از هنرمندان به کدام فرهنگ این مملکت کمک کرده است که بزرگان موسیقی محلی‌اش برای هزینه‌های ناچیز جان خود را به راحتی از دست می‌دهند؟ بر طبق گزارش ایلنا مـاشـاءالله بــامـری حتی هزینه‌ی شیمی‌درمان خودش را نداشت و اگر می‌توانست این هزینه‌ها را بپردازد حداقل تا یک سال دیگر می ماند (۲). روانــش شاد و یادش گرامی بــاد!

عـبـدالـسـتـار دوشــوکـی

مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن

شنبه اول مرداد ۱۳۹۰

۱ ـ http://www.youtube.com/watch?v=lbDdusaaO1U&feature=player_embedded#at=102

۲ ـ d=197747http://ilna.ir/newsText.aspx?i