احسان هوشمند*
آیا می توان میان استاد آواز پهلوانی بلوچستان یعنی کمال خان هوت و دکتر بهزادیان نژاد رئیس موسسه مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین و دردو رنج های امثال من رابطه ای یافت؟ هفته گذشته کمال خان استاد آواز بلوچ در گذشت! دکتر بهزادیان نژاد نیز از فردای عاشورای امسال برای نوبت دوم بازداشت و اینک در زندان به سر می برد! راقم این سطور نیز بعد از خلاصی از بازداشت چند روزه در درد و رنج ها و حیرت های خویش روزگار متلاطمی را می گذراند!
کمال خان کیست؟استاد ایرانی آواز بلوچ متولد 1320 در روستای لایدان از توابع دشتیاری چابهار است. از نوجوانی به فراگری موسیقی می پردازد و در این هنر سبک پهلوانی را بر می گزیند که یکی از اصیل ترین و محبوب ترین سبک های موسیقایی بلوچستان محسوب می شود. کمال خان در آن سبک به شهرت زیادی می رسد.ضمن انکه کمال خان به تدریج به عنوان حافظ گنجینه ی غنی موسیقی بلوچی و نیز تسلط بی چون و چرا بر فولکلور و ادبیات شفاهی منطقه بلوچستان جایگاه در خوری کسب می کند. محمدرضا درویشی پژوهشگرصاحب نام موسیقی در باره کمال خان چنین سخن می گوید: استاد کمال خان هوت بزرگترین خواننده و موسیقی دان به معنای واقعی کلمه نه تنها در بلوچستان بلکه در سراسر ایران است
کمال خان خواننده ای است که از نظر تسلط و حنجره و تکنیک های آوازی نه تنها در بلوچستان بلکه در مقایسه با شیوه ها و سبک های آوازی فرهنگ و اقوام ایرانی بی همتاست. خصوصیات دیگر این موسیقی دان ارتباط قوی او با ادبیات در پیوند تنگاتنگ با زبان بلوچ است که هم محتوای موسیقی آوازی و هم محتوای موسیقی سازی در این خطه اهمیت دارد.
این پژوهشگر بیان داشت: کمال خان هوت مسلط ترین خواننده معاصر است که به نوعی میراث دار نوامیس فرهنگی یک منطقه است. که این خصوصیات فقط در آداب، رفتار و منش این هنرمند نهفته است. در واقع کمال خان به این دلیل مهم است که راوی تمدن و فرهنگ موسیقی بلوچستان است.
استاد بزرگ و خوشنام آواز ایران محمد رضا شجریان هم در باره کمال خان هوت می گوید: ما از هنرمندان ارجمندی چون ملاکمال‌خان‌ها غفلت کرده‌ایم و نقش بی‌بدیل آنان را در شکوفایی فرهنگ این سرزمین فراموش کرده‌ایم. نادیده انگاشتن نقش مهم ملاکمال‌خان‌ها، محروم کردن موسیقی و فرهنگ ایرانی از سرچشمه‌های آن است. زندگی مردم آن دیار با موسیقی او آمیخته است و می‌توان گفت او بیان موسیقیایی زندگی مردم قوم خود است. مردم، رشادت‌ها و پیروزی‌ها و شکست‌ها و ناکامی‌ها و بطور کلی تاریخ خود را در آثار او می‌یابند.
دکتر قربان بهزادیان نژاد کیست؟قربان بهزادیان نژاد استاد دانشگاه تربیت مدرس دانش آموخته میکروبیولوژی است.
وی کارشناسی خود را در رشته علوم آزمایشگاهی، کارشناسی ارشد باکتری شناسی و دکترای میکروبیولوژی پزشکی کسب کرده و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس است. گذشته از سوابق علمی و اجرایی مثبت بهزادیان نژاد وی ریاست موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی و موسسه مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین را نیز بر عهده داشت.این موسسه غیر انتفاعی با هدف تلاش برای تبیین حقایق و واقعیت های تاریخی، علمی و فرهنگی و رفع تحریف از آثار، مدارک، مستندات و ساختارهای حقوقی در حوزه تمدن ایران زمین تشکیل شد.
شناسایی و تدوین میراث تمدن ایرانی و کوشش برای دفاع از حقایق تاریخی تمدن ایرانی با تکیه بر اسناد، مدارک و تحلیل های علمی مطرح شده در مجامع حقوقی و بین المللی، از دیگر اهداف تشکیل این موسسه مطالعاتی می باشد
آشنایی راقم این مطالب با دکتر بهزادیان نژاد به دورانی باز می گردد که ریاست موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی بر عهده ایشان بود و کتاب ایران هویت،ملیت و قومیت با همت دکتر حمید احمدی از سوی انتشارات این موسسه منتشر گردید.در کتاب ذکر شده نیز مقاله پژوهشی بنده و همسرم منتشر شده بود.به دنبال انتشار کتاب دکتر احمدی،قراردادی نیز برای انتشار دو جلد کتاب دیگر با موضوع تحولات سیاسی در مناطق کردنشین و آذربایجان با اینجانب بسته شدو این چنین شد که روابط کاری میان اینجانب و دکتر بهزادیان نژاد شکل گرفت.استمرار روابط و نیز اهداف موسسه های یاد شده موجب شد تا افزون بر انتشار کتاب زمینه همکاری ها توسعه یابد ونظربه بی توجهی تاریخی به مناطق مختلف کشور و به ویژه در حوزه مباحث مربوط به اقوام ایرانی موسسه مطالعات ایران زمین بر ان شد تا با برگزاری برخی نشست ها وبرگزاری سمینارهاو همچنین انتشار کتاب و سایر اقدامات به ایفای نقش فرهنگی و ملی خود بپردازدو اینچنین بود که برگزاری همایش هایی با هدف تجلیل و معرفی نخبگان اقوام ایرانی که سهمی در اعتلای فرهنگ مملکت داشته اند طراحی شد. نخستین دست از این همایش ها به تجلیل باشکوهی از استاد و پژوهشگر کرد سنندجی اقای حیرت سجادی پرداخت.سپس تجلیل شایسته ای از کمال خان بلوچ و در گام بعدی معرفی و تجلیل دکتر ابریشمی از مهاباد.برگزاری این همایش ها در مراکز مهم فرهنگی کشور همچون دانشگاه تهران یا فرهنگسان هنر بر اهمیت آن افزوده بود.حضور خیل مشتاقان و دانشجویان نیزبر کارکردهای مثبت چنین نشست هایی گواهی می داد!
در این همایش ها شمارزیادی از نخبگان و پژوهشگران اقوام ایرانی ، استادان دانشگاه و سایر پژوهشگران با ارایه سخنرانی و مقاله به بیان دیدگاه های خود پرداختند.همایش تجلیل از کمال خان هوت از چند جنبه بی نظیر بود.از سویی این نخستین باری بود که در تهران از یک نخبه بلوچ تجلیل می شد.هیچ سابقه ای از برگزاری مراسم مشابه برای بلوچی دیگر در تهران یا سایر مراکز کشور تا تاریخ برگزاری همایش تجلیل ازکمال خان بلوچ در جایی ثبت نشده بود.از دیگر سو حضور اساتید و نام آورانی چون استاد شجریان و سخنرانی به یادماندنی ایشان موجب شده بود تا صدها تن از مشتاقان در برنامه حاضر شوند.همچنین فضای هنری حاکم بر سالن جلسه و نیز اجرای زیبای موسییقی توسط کمال خان موجب شد تا زیبایی برنامه دوچندان شود.
به راستی اثرات دیرپای چنین برنامه هایی مورد توجه مسئولان امر قرار گرفت؟نقش چنین برنامه هایی در تقویت انسجام ملی و نیز توسعه فرهنگی کشور مورد ارزیابی قرار گرفت؟
آنچه که مشخص است موسسه مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین با ریاست دکتر بهزادیان نژاد با برگزاری چنین همایش هایی و نیز سلسله نشست هایی در باره خلیج فارس،دریای خزر،رودکی و مولوی ،استاد شریعتی و امثال آن گام های ارزنده و اثر بخشی در تحکیم مناسبات فرهنگی در ایران امروز برداشت!گر دهها موسسه و پژوهشکده دولتی با بودجه های کلان و نجومی هیچگاه خود را درگیر فعالیت هایی این چنین خطیر !و در عین حال اثر بخش نمی کنند اما موسسه مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین با مدیریت شایسته دکتر بهزادیان نژاد در این فعالیت ملی و میهنی از هیچ فعالیتی دریغ نکرد.با چنین کارنامه ای درخشان حفظ اینچنین موسسات و مدیرانی کمترین کاری است که از دستگاه های مسئول انتظار می رود…در حالی که امروز موسسه مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین فک و پلمپ شده و رئیس شایسته آن یعنی دکتر بهزادیان نژاد در بازداشت به سر می برد!
هنرمند جمهور فرهنگ جوی سرافراز با دانش و آبروی
امروز جای خالی دکتر بهزادیان نژاد و فعالیت های موسسه مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین در استمرار رویکرد ملی و فرهنگی اش حس می شود.و چنین است که افرادی چون راقم این سطور با رنج و تلخی زندان و بازداشت اهل فرهنگ سرزمینش در کشاکش است!امید به آزادی سریع و فوری ایشان و دیگر زندانیان رویدادهای اخیر و رفع پلمپ و بازگشایی موسسه مطالعات و فرهنگ ایران زمین که به قول استاد سخن و ادب سعدی
پس از تحمل سختی امید وصل مراست
*پژوهشگر مطالعات قومی در ایران
